Volgens Susan Forward is onze maatschappij langzaam maar zeker de groeiende onafhankelijkheid van vrouwen gaan accepteren. Logisch ook. Toch ontwikkelt zich volgens deze psychotherapeute een minder bekende kant van deze aanvaarding. Wat voor weerslag hebben de financiële prestaties van een vrouw op een minder succesvolle partner? Als een vrouw meer verdient dan haar partner, vragen de mensen zich af: “Is hij op haar geld uit? Kan ze niemand anders krijgen? Hij is zeker goed in bed.”
Volgens Forward kan zelfs in betrekkelijk gezonde relaties een onevenwichtige inkomensverdeling toch grote en verbazend ingewikkelde spanningen en conflicten teweegbrengen. Zo komen Nancy en Bob bij haar op consult. Nancy is volgens Forward een interessante cliënte “omdat ze weinig symptomen vertoonde. Ze was niet depressief, ze was nergens aan verslaafd, ze had geen last van angsten, ze had in haar leven geen traumatische gebeurtenissen meegemaakt.”
Wat was dan wel het probleem? Nancy verdient erg goed haar brood als advocate. Bob verdient nauwelijks een vijfde van wat zijn vrouw verdient. Toch maakt hij zich daar geen zorgen over. Zijn vrouw wel. Enerzijds probeerde ze hem gerust te stellen: dat het haar niet kon schelen hoeveel hij verdiende. Maar anderzijds liet ze duidelijk merken dat ze zich er toch niet prettig bij voelde.
“Als je (mannelijke) partner minder verdient dan jij, voldoet je relatie niet aan de sociale normen”, beweert Forward. “En hoe goed je partner en jij ook bij elkaar passen, als het inkomensverschil door anderen wordt opgemerkt, is het goed mogelijk dat ze de partnerkeuze afkeuren, of dit nu openlijk, heimelijk of onbewust gebeurt.”
Belle Perez
Een illustratie hiervan vinden we in een interview met zangeres Belle Perez. De partner van de succesvolle vrouw werkte bij autofabrikant Ford. Toenmalig interviewer Marnix Peeters van Het Laatste Nieuws stelt dat “mannen het doorgaans vervelend vinden dat hun vrouw meer verdient dan hen”. Perez antwoordt dat “die van haar daar blijkbaar geen problemen mee heeft”.
De reden voor de vraag van de redacteur is dat onze maatschappij mannen nog steeds beoordeelt aan de hand van hun professionele en financiële succes. Zelfs als de vrouw er weinig moeite mee heeft dat haar partner minder verdient dan zij, kunnen een paar mensen in de omgeving – familieleden of redacteurs, bijvoorbeeld – die er blijven over zeuren, alles verpesten. Dan hebben hun meningen volgens Forward “de vervelende neiging zich in je gedachten te nestelen als een hardnekkige jeukplek waar je niet bij kunt”.
Het probleem van Nancy was dat ze zich minderwaardig voelde omwille van Bob: “Ondanks het feit dat Nancy een goede baan had, ondanks het feit dat Bob een liefhebbende man was die toegewijd was aan zijn werk om redenen die velen belangrijker zouden vinden dan geld, voelde Nancy zichzelf toch minder vanwege Bobs werk.” Het probleem lag dus niet bij Bob, maar wel bij zijn partner.
Onze EHBO-tip is eenvoudig: luister niet naar anderen. EHBO staat overigens voor ‘Eerste Hulp Bij Ongeluk’. We weten allen – rationeel bekeken – dat thuis werken even belangrijk en zwaar is als buitenshuis werken. Beide partners zouden dit moeten beseffen. Het is de beste remedie tegen gemene en onverlichte familieleden en collega’s. En tegen zelftwijfel.
En omgekeerd?
Het spiegelbeeld van Nancy en Bob vinden we bij Tim en Sue. Bij Nancy en Bob is het immers de vrouw die zich slecht voelt bij de situatie. Bij Tim en Sue is het de man die zich ongelukkig voelt. Tim was een verpleger toen hij zijn vrouw leerde kennen. Ze was toen een dokter in opleiding. Enkele jaren later verdiende ze vijf keer zoveel als haar man. Toen hun eerste dochtertje geboren werd, besliste het koppel dat de man zou thuisblijven.
De man voelt zich er niet goed bij. Aan de redactrice van ‘Money Magazine’ vertelt hij dat “zijn leven gedicteerd wordt door het feit dat Sue de kostwinner is. Ik hou van mijn dochtertje, maar dit is niet wat ik wou. Dit is niet het leven waarvan ik droomde.”
Volgens de auteur van het stuk gaat het bij Tim niet zozeer over geld als wel over status. De man kan er zich moeilijk bij neerleggen dat zijn vrouw nu eenmaal veel succesvoller is dan hij. Het gevolg is wrok bij de man en veel geruzie in het koppel. Sue vertelt dat ze op een bepaald moment zelfs huiverachtig was om naar huis te gaan.
Het probleem was ook dat Tim zich geïsoleerd voelde. “Ik voelde me slecht. Ik had geen familie waar we woonden. Ik vertelde Sue dat ik iets anders wilde dan enkel voltijds huisvader spelen.”
Het koppel vond een oplossing door een babysitter te nemen en hun dochter af en toe naar de dagopvang te sturen. De vrouw deed een stapje achteruit door een minder zware functie aan te nemen en de man werkt nu deeltijds. Toch is dit voor hem nog steeds niet voldoende. Hij wil op termijn opnieuw voltijds aan de slag: “Ik hou van mijn familie”, vertelt hij aan de redactrice van Money Magazine. “Maar ik heb er de pest aan dat dit mijn leven zou moeten zijn voor nog een flinke periode. Ik ben niet geboren om dit te doen.”
Toen Ruth Hayden deze situatie voorgelegd kreeg, vond ze dat de partners – op zijn minst voor een tijdje – de rollen gewoon eens moesten omkeren. “Het zou gezond zijn indien Tim voelt dat het offer dat Sue brengt evenwaardig is aan het zijne. Op die manier lijkt zijn opoffering zelfs minder zwaar.” Deze rolwisseling moet financieel natuurlijk mogelijk zijn. In het geval van Tim en Sue was dit haalbaar omdat het koppel een zeer sterke financiële reserve had opgebouwd.
Geen uitzonderingen meer
De situaties van Nancy en Bob enerzijds en Tim en Sue anderzijds zijn volgens onderzoekers van de Saint Louis universiteit geen uitzonderingen meer. Volgens Timothy McBride verdient in de Verenigde Staten tussen 13 en 20 procent van de vrouwen meer dan hun respectieve partners. Ook in ons land is dit overigens al bij een op vijf koppels het geval.
Toch wil McBride onmiddellijk beide verhalen nuanceren. Je zou immers de indruk kunnen krijgen dat het om een luxeprobleem gaat. Bij beide koppels komt het geld immers rijkelijk binnen. McBride wijst ook op een andere groep waar de vrouwen meer verdienen dan de mannen: de zogeheten ‘working poor’ of werkende armen.
Dat zijn mensen die – ondanks het feit dat ze (meer dan) voltijds werken – het toch erg moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen. “Het is deze groep die onze aandacht verdient”, vertelt McBride. “Beide partners van het koppel doen het gewoon niet erg goed en de vrouw verdient net iets meer dan de man.”
McBride stipt aan dat dit geen toevallige situatie is. Het is dus niet zo dat de vrouw – om welke reden dan ook – het eventjes beter doet dan de man. “Belangrijk voor de studie is dat deze situatie minstens drie jaar duurde.”
De onderzoeker verklaart waarom dergelijke koppels aan de onderkant van de maatschappij onze aandacht verdienen. “Eerdere studies wezen immers uit dat huiselijk geweld tussen man en vrouw vaker voorkomt bij dergelijke laagverdieners als de vrouw meer verdient dan de man.”
Hier kunnen we de link leggen met het verhaal van Tim en Sue. De man kan er zich niet bij neerleggen dat zijn vrouw nu eenmaal veel succesvoller is dan hij. Het gevolg is geruzie in het koppel. Bij hen verloopt die ruzie wellicht op een ‘beschaafde’ manier. Bij andere koppels vertaalt dit gevoel zich blijkbaar in geweld.
McBride stelt dat je het fenomeen van meer verdienende vrouwen niet enkel kan beschrijven door te verwijzen naar de vrouwelijke supersterren – advocaten, dokters of bankiers. “Het is een ‘mixed bag’ en meer persistent dan we dachten”, vertelt hij.
Het onderzoek doet in ieder geval interessante vragen rijzen over hoe huishoudelijk werk – schoonmaken, voor de kinderen zorgen – in dergelijke niet-conventionele koppels aan beide uiteinden van het economische spectrum wordt verdeeld.
Het verhaal van Tim en Sue bewijst dat deze herverdeling niet evident is. In Groot-Brittannië is er een ander voorbeeld van een dergelijke ‘vrouwelijke superster’: Helena Morrissey. Deze hoogopgeleide vrouw heeft maar liefst negen kinderen. Tegelijk werkte ze voltijds in de Londense City als fondsbeheerder. Haar man blijft thuis en omschrijft zichzelf als “een onopvallende, super-onsuccesvolle man met een onopmerkelijke loopbaan”. Het probleem is dat hij dit ook effectief meent en daarmee de groeiende groep aanvult van mannen die zich misschien toch niet echt goed voelen in deze nieuwe – vaak opgedrongen – rol.