Wie écht meer wil weten over geld en beleggen, moet eerst het boek How much is enough van Pamela York Klainer lezen. Het is – vreemd genoeg – geen boek over aandelen en obligaties.
York: “Geld heeft een letterlijke betekenis: het is de valuta waarmee we goederen en diensten kopen en verkopen, de rekeningen betalen en een dak boven ons hoofd houden. Geld heeft ook een symbolische betekenis. Een symbool is een object of een handeling die ‘vervangt’ voor iets anders. Wanneer we geld gebruiken als een manier om ‘punten te tellen’, gebruiken we geld in een symbolische zin. Dat betekent dat we geld gebruiken als een marker, of als een manier om ons waargenomen succes ten opzichte van anderen aan te geven. Wanneer was de laatste keer dat je een eerlijke conversatie had over de manier waarop jij en je leeftijdsgenoten geld gebruiken om punten te tellen?“
Zelf had ik het voorrecht de boeiende vrouw te mogen interviewen voor een tijdschrift. Ze overleed in 2019. Pamela Klainer: “Je zou kunnen zeggen dat je met geld keuzemogelijkheden koopt. In de meeste West-Europese culturen wordt de vrijheid om in je leven persoonlijke keuzes te kunnen maken, gelijkgesteld met geluk, tevredenheid, zingeving of welk woord dan ook om aan te geven waar we het meeste naar verlangen.”
“Geld heeft ook een symbolische betekenis… wanneer we geld gebruiken als een marker… om ons waargenomen succes ten opzichte van anderen aan te geven.”
“Geld verdienen is iets waar we moeilijk aan kunnen weerstaan. Onze westerse cultuur stelt geld – vooral zelfverdiend geld – grotendeels gelijk met bekwaamheid. Iemand die veel heeft verdiend, moet wel slim zijn, luidt de redenering. Als iemand met een totaal gebrek aan politieke ervaring opkomt voor een hoge politieke functie lijkt dat voor ons toch aanvaardbaar te zijn zolang hij zijn eigen campagne maar kan financieren. Het is tekenend voor de symbolische rol van geld als ‘tastbare’ veruiterlijking van kwaliteiten die we bewonderen, maar moeilijk kunnen meten. Denk aan bekwaamheid, succes of zelfs smaak. We waarderen mensen die ‘toegang’ hebben tot iets: mensen die deel uitmaken van een groepje ingewijden, terwijl ze meestal een smak geld op tafel hebben gelegd voor ze werden toegelaten tot het selecte clubje.”
Klainer focust evenwel niét op het verdienen, uitgeven, sparen, investeren of schenken van geld. Ze helpt mensen een antwoord zoeken op de vraag welke rol geld in hun leven speelt en of ze daar gelukkig mee zijn. De Tijd hierover: ”De meeste mensen beginnen pas over het onderwerp na te denken eens ze genoeg geld op de bank hebben, klinkt het. Hoewel hun situatie van buitenaf perfect lijkt, zijn ze niet gelukkig. Ondanks de schitterende carrière, hopen geld en veel waardering hebben ze het gevoel dat er iets wringt.”
“Met geld koop je ademruimte… als je elk moment moet werken om te overleven, heb je geen keuze. Je zit vast.”
Sudden wealth syndrome
Amerikaanse psychologen bedachten er zelfs namen voor. Mensen die zich slecht voelen over het feit dat ze rijk zijn, lijden aan het sudden wealth syndroom. Sudden wealth syndrome (SWS) is een term die wordt gegeven aan een psychologische aandoening waarbij de overweldigende druk van onverwacht en/of abrupt fortuin zich kan ontwikkelen tot emotionele en gedragsproblemen. Affluenza is dan weer de term voor het verlies van economisch en emotioneel evenwicht veroorzaakt door rijkdom.
Veel mensen onderschatten de invloed van geld en werk op hun leven. Geld staat vandaag centraal in onze cultuur. Zaken als familie, vrijwilligerswerk, buurtwerking of religie spelen een steeds kleinere rol bij de bepaling van wat belangrijk is in het leven. Geld vult dat gat volgens haar op omdat het de meest tastbare en concrete manier van waardering is.
“Met geld koop je alleen containers. De betekenis moet je zelf creëren.”
Klainer in haar boek: “Naar mijn mening doet geld twee heel grote dingen. Ten eerste koopt geld ademruimte. Als je elk moment dat je wakker bent moet werken om eten op tafel te zetten en de warmte- en lichtrekeningen te betalen, heb je geen keuze om je hand van de hete brander te halen. Je zit vast. Dat is iets om over na te denken – van tevoren – als je een jongere bent of een persoon die terugkeert naar de markt en zich aangetrokken voelt tot een laagbetaalde baan. Als je kiest voor laagbetaald werk, of als je laagbetaald werk hebt en ervoor kiest om daar te blijven, heb je nooit veel ademruimte.”
“Het tweede belangrijke inzicht is dat je met geld ‘containers’ koopt – dingen die je kunt vullen met je eigen gevoel voor betekenis.”
Houd er rekening mee dat de container niet al gevuld is met betekenis. De betekenis moet je zelf creëren. Geld koopt geen betekenis. Met geld koop je alleen containers.